Пелтечење: Причини, симптоми и третман на нарушување кое погодува 70 милиони луѓе ширум светот
Иако не постои вистинска причина за пелтечење, тоа може да се појави поради комбинација на фактори како што е животот во комплицирано семејство.
Едно од најчестите комуникациски нарушувања е пелтечењето или дифлуентниот говор . Кај него има прекини во флуентноста на говорот поради повторување на звуци, слогови или издолжување на звуците и паузи во говорот.
Според американскиот национален институт за глувост и други комуникациски нарушувања (NIDCD), пелтечењето погодува околу пет до 10 проценти од сите деца во одреден момент, а најчесто се јавува на возраст од две до шест години.
Експертите тврдат дека повеќето деца нема да продолжат да пелтечат во зрелоста , но податоците на NIDCD покажуваат дека до 25 проценти од децата продолжуваат да пелтечат кога ќе пораснат.
Во светот, еден процент од возрасните или 70 милиони луѓе пелтечат.
Што предизвикува пелтечење?
Луѓето кои пелтечат знаат што сакаат да кажат, но тешко им е да го кажат тоа. На пример, тие можат да повторат или да испружат збор, слог, согласка или самогласка. Или може да паузираат за време на говорот затоа што дошле до збор или звук што е тешко да се изговори.
Пелтечењето може многу да влијае на самодовербата на детето и не е невообичаено децата кои пелтечат да бидат исмејувани од нивните врсници.
Сепак, експертите сè уште не ја откриле точната причина за пелтечење , но веруваат дека тоа може да биде предизвикано од комбинација на фактори како што се:
– семејна историја на пелтечење
– семејна динамика
– неврофизиологија
– развој во детството
Кај 60 проценти од луѓето кои пелтечат, друг член на семејството пелтечи. Дополнително, децата со други јазично-говорни потешкотии или доцнење во развојот се изложени на поголем ризик за пелтечење.
Видови на пелтечење
Постојат три типа на пелтечење кои детето може да ги развие: неврогено, психогено или како резултат на емоционален стрес .
Неврогеното пелтечење може да се појави поради мозочен удар , трауматска повреда на мозокот или други мозочни нарушувања. Говорот во овие случаи е бавен, има паузи или повторувачки звуци.
Кај психогеното пелтечење , потешкотиите во говорот се јавуваат по одредена емоционална траума, додека пелтечењето предизвикано од емоционален стрес се јавува кога поединецот е нервозен или под притисок.
На пример, ако детето живее во семејство каде што има големи очекувања или родителите бараат невозможни работи од него, може да почне да пелтечи.
Симптоми на пелтечење
Покрај паузирањето, повторувањето на зборовите и слоговите и промените во брзината на говорот, пелтечењето предизвикува придружни симптоми како стрес , што пак го предизвикува следново:
– тикови на лицето
– треперење на усните
-прекумерно трепкање на очите и напнатост во лицето и горниот дел од телото
– фрустрации кога се обидувате да комуницирате
-двоумење или пауза пред да зборувате
-одбивање да зборува
-вметнување дополнителни звуци или зборови во реченици, како што се „ух“ или „хм“
– напнатост во гласот
-прераспределба на зборовите во реченица
– правење долги звуци со зборови
Сепак, пелтечењето не е исто за сите луѓе. Некои деца не се ни свесни дека пелтечат, додека кај други на пелтечење влијаат промените на времето, околината и луѓето, заморот и стресот. Затоа пелтечењето може да доведе до уште поголеми проблеми во комуникацијата, избегнување на училишни и социјални активности и намалување на самодовербата.
Затоа кога комуницирате со луѓе кои пелтечат, не се препорачува да ги завршувате речениците, да го прекинувате говорот или да им сугерирате да се опуштат, бидејќи тоа обично има спротивен ефект.
Третман на пелтечење
Во случај пелтечењето да не исчезне со развојот на детето, може да се лекува преку логопед . Тие се спроведуваат од логопед и се фокусираат на контролирање на говорните обрасци и охрабрување на детето да ја следи брзината на говорот, поддршката за дишење и напнатоста на ларинксот.
Најдобри кандидати за говорна терапија се оние кои пелтечеле три до шест месеци, имаат изразено пелтечење, имаат емоционални тешкотии поради тоа или имаат семејна историја на пелтечење.
Родителот има голема улога во лекувањето на пелтечењето на своето дете бидејќи може да користи терапевтски техники за да му помогне да се чувствува помалку несигурно во врска со пелтечењето. Важно е трпеливо да слушате и да одвоите време за разговор.
Електронските уреди се користат и за лекување на пелтечење – еден вид ги поттикнува децата да зборуваат побавно и пуштаат изменета снимка на нивниот глас кога зборуваат брзо. Може да се носат и слушни помагала кои создаваат оттргнувачка бучава во позадина, бидејќи експертите веруваат дека помагаат да се намали пелтечењето.
Неколку совети како да комуницирате со луѓе кои пелтечат:
- Внимателно слушајте ја личноста и почекајте да заврши со зборувањето.
- Не завршувајте со нејзините реченици и не ја прекинувајте.
- Одржувајте природен контакт со очите, не покажувајте дека ве мачи пелтечењето.
- Фокусирајте се на она што го кажува, а не на тоа како го кажува.
