КОЈ АНАЛГЕТИК ДА СЕ ЗЕМА КОГА НЕ БОЛИ ГЛАВАТА, ГРБОТ, НОГАТА: Д-р открива како да го одредите типот на болката и да го одберете лекот
Не секој аналгетик е добар за секој тип на болка, па дури и не се препорачува за секого.
Аналгетиците се лекови наменети за ублажување или елиминирање на болката. Зборот аналгетик доаѓа од грчките an- (без) и -allegia (болка). Болката секогаш ја сметаме за придружен симптом кој практично се јавува кај сите состојби, дијагнози и синдроми. Покрај тоа што е непријатно сетилно чувство, болката е и емотивно искуство поврзано со постоечка повреда на ткивото. Вистинска вештина е да ја пронајдеш причината за одредена болка и да ја решиш, а за да стигнеш до таму треба да поминеш низ различни нивоа на набљудување, и како тоа да го направиш, открива проф. д-р Наташа Миленовиќ.
Иако болката е субјективна сензација, благодарение на различните скали, можно е да се рангира. Рангирањето на болката значи дека пациентот со помош на понудената скала треба да и додели нумеричка вредност на болката од 0 до 10, каде нула е состојба без болка, а десет е болка поради која лицето не може да издржи. Со помош на рангирање на болка, лекарот може да погоди колкава и каква болка чувствува пациентот.
Како да се утврди од каде доаѓа болката?
Проф. Д-р Наташа Миленовиќ, специјалист по физикална медицина и рехабилитација, својата кариера ја посвети на оние кои одат на лекар кога имаат болки во коските и зглобовите. Врз основа на нејзината клиничка пракса, наведува дека секоја болка има свој извор, а задачата на лекарот е да го идентификува тој извор.
Треба прво да ја погледнете личноста, да ја набљудувате објективно и детално, односно во овој дел од клиничкиот преглед да земете детална анамнеза, бидејќи добрата анамнеза е половина од дијагнозата. Потоа следува увид, т.е. преглед на пациентот, а потоа цела низа мисловни процеси со кои ги исклучуваме сите други причини за болка и, ако е можно, поставуваме дијагноза. Брзината никогаш не е добра во целиот овој процес и секој пациент треба трпеливо да се слуша до и прегледан, за да му се помогне соодветно“.
Проф. Д-р Миленовиќ истакнува дека секој човек сака да живее без болка и затоа често им препишува дел од аналгетиците како решение на своите пациенти кои штотуку ги донела болката во нејзината ординација. Кој? Па, тоа зависи од различни фактори: причината за болката, времетраењето и интензитетот на болката, но и самиот пациент.
Кога треба да се користи аналгетик?
Според д-р Миленовиќ, неодамнешните статистички податоци покажуваат дека во светот секојдневно се препишуваат повеќе од 5 милиони рецепти за лекови против болки. Толку високата бројка нè тера да се запрашаме дали аналгетиците се користат критички?
Докторите често ги прашуваат своите пациенти колку често користат аналгетици, а одговорот на многумина е секојдневен. Професорката Миленовиќ раскажа и една анегдота од нејзината клиничка пракса:
„Сакам да ги прашувам луѓето дали додаваат сол во нивната супа секој ден, а кога велат дека тоа го прават само кога не е солено, ги прашувам зошто пијат аналгетици секој ден? Покрај дневниот внес на аналгетици , сериозен проблем е и тоа што овие лекови се купуваат по препорака на познаници. Д-р Миленовиќ нагласува дека тоа не треба да се прави бидејќи ако му помогнало на вашето познанство, не значи дека лекот ќе ви биде добар, односно вашиот тип на болка.
Кога станува збор за препорака за аналгетици, докторот треба да биде прва станица. „Со сите подобрувања кај аналгетиците, а денес ни се достапни навистина одлични лекови, како што е ацеклофенак (Алфамил), сепак треба да се даде индивидуална препорака за секоја болка и секоја состојба на пациентот. „Неконтролираната употреба на лекови и преземањето ризици со терапија, по правило, се лоши за пациентот, особено на долг рок“, забележува професорот Миленовиќ.
Зошто се важни аналгетиците?
Латинската поговорка Sedare dolorem – divinum opus est значи дека ублажувањето на болката е божествена работа. За да го постигнеме ова, за да ги доведеме пациентите во состојба на рамнотежа во која веќе ништо нема да ги боли, често прибегнуваме кон аналгетици. Значи, иако според споменатата латинска изрека, аналгетиците се „божествена работа“, за жал тие не можат да ги решат сите состојби, ниту се препорачуваат за секого . Професорот Миленовиќ објаснува кај кои пациенти ефектот на аналгетиците речиси и да не постои или може да биде штетен.
„Многу лекови кои се користат против згрутчување на крвта не се добри во комбинација со некои аналгетици, ни кај пациенти со гихт не постигнувате никаков ефект ако им давате аналгетици, а по земањето на лекот пациентот консумира храна што не треба да ја јаде. Дури и сето ова да се прелие со пиво, не само што нема да имаме никакво аналгетско дејство, туку можеме и да му наштетиме на пациентот во однос на ослободување на кристали на урична киселина до степен на формирање на камења во бубрезите“.
При изборот на аналгетик, лекарот секогаш треба да го гледа доброто што го нуди аналгетикот, но и кои се можните несакани ефекти .
„Денес имаме современи аналгетици кои можат да го заштитат желудникот и кои нема да го оштетат кардиоваскуларниот систем, како што е претходно споменатиот ацеклофенак (Афламил). Сепак, иако имаме на располагање современи аналгетици, мора да бидеме критични и да анализираме во детализирајте ја целата терапија што пациентот моментално ја зема, како и кои други болести се лекуваат.За да успееме во ова, многу е важно да ја стекнеме довербата на пациентот, бидејќи без доверба никогаш нема да ја добиеме искрената и целосна податоци кои ни се потребни за да препишеме адекватна терапија“, вели професорот Миленовиќ.
Покрај аналгетици, професорката советува и гелови, одење на масажа, пиење антиоксиданси, комбинација на смути против стрес… И на крај, иако можеби најважните, позитивни мисли.
Проф. Д-р Наташа Миленовиќ е вонреден професор на Медицинскиот факултет на Универзитетот во Нови Сад од областа на физикална медицина и рехабилитација. Покрај својата наставна работа, на која е исклучително посветена, професорката Миленовиќ бележи успех и во клиничката пракса со работа во Специјалната болница за ревматски заболувања во Нови Сад, која е модерна ревматолошка болница и единствена специјализирана установа од ваков вид во Војводина.
